សុភមង្គលនៃជីវិតគូស្វាមីភរិយា តាមទស្សនៈពុទ្ធសាសនា គឺស្ថិតនៅលើសេចក្តីសុខនៅក្នុងគ្រួសាររបស់ខ្លួន ដែលហៅថា សុខកាយ សប្បាយចិត្ត ។ សុខកាយ គឺការដែលមិនមានជម្ងឺតម្កាត់ផ្សេងៗ រាងកាយរឹងមាំ អវៈយវៈ ទាំងអស់មានសុខភាពមាំមួន ធើ្វការ ងារបានគ្រប់យ៉ាងទាំងអស់។ សុខកាយម្យ៉ាងទៀតគឺការដែល មានបច្ច័យ៤ គ្រប់គ្រាន់ គឺមានម្ហូបអាហារត្រឹមត្រូវតាមក្បួន អនាម័យ មានសំលៀកបំពាក់ មានផ្ទះសំបែងនិង មានថ្នាំសំរាប់ ព្យាបាលជម្ងឺ។ សេចក្តីសុខខាងកាយនេះ ជាសេចក្តីសុខដែលគេ ស្គាល់គ្រប់គ្នាហើយដែលគ្រួ សារ នីមួយៗ តែង ប្រាថ្នា។ តែសេចក្តីសុខប្រភេទនេះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទៅនឹងសេចក្តីត្រូវការរបស់ សុភមង្គលទេ។ ហេតុបានជា ដូចេ្នះ ព្រោះថា បើគ្រួសារ(ស្វាមីភរិយា) នោះមានបច្ច័យ ៤ គ្រប់គ្រាន់មែនតែអ្នកជា មនុស្សដែល ខ្វះសីលធម៌ ខ្វះ ការកក់ក្តៅក្នុងក្រុមគ្រួសារ ប្តីប្រពន្ធកូនប្រព្រឹត្តតែអំពើអបាយមុខដែលលោក ហៅ ថា ឆ្កួតស្រា ឆ្កួតស្រី ឆ្កួតល្បែង ពាលា... នោះជីវិតស្វាមីភរិយានឹងមិនមានសេចក្តីសុខឡើយ។
២) ភ្លើងក្រៅកុំនាំចូលក្នុង ។ មានន័យថា រឿងណាដែលមិនល្អ មិនមានប្រយោជន៌ ជារឿងក្តៅក្រហាយ ហើយ មិនទាក់ទងនឹងសាច់រឿងរបស់ខ្លួនទេ មិនគប្បីនាំចូលមកក្នុងផ្ទះ អោយក្រុមគ្រួសារបានទទួលការក្តៅក្រហាយផង ដែរនោះទេ។ ទោះជារឿង ក្តៅក្រហាយនោះទាក់ទងទៅនឹងកេរ្តិ៎ឈ្មោះ និងផលប្រយោជន៍របស់គ្រួសារ ឬស្វាមី ខ្លួនក្តី ក៏ត្រូវរកឱកាសនិយាយដែរដើម្បីកុំឲ្យក្តៅទាំងរឿងក្តៅទាំងមនុស្សទៀត ។ មានភរិយាខ្លះ ឃើញស្វាមីមកពី ធើ្វ ការហត់នឿយ ឬមានរឿងមុខមិនស្រួលមកដល់ផ្ទះមិនទាន់ទាំងដាក់គូថអង្គុយផង ក៏ស្រាប់តែនាំយករឿង អាក្រក់រឿងក្តៅក្រហាយទៅពិតទូលបញ្ឆេះ ធ្វើឲ្យស្វាមីដែលកំពុងស្រួលៗ នោះ ក្តៅក្រហាយឆេះភ្លាមមួយរំពេច ។ ប្រការនេះនាងជាភរិយាគួរយល់ដឹង ។
៣) ត្រូវអោយបុគ្គលដែលអោយ ។ មានអ្នកមកខ្ចីទ្រព្យបើជឿទុកចិត្តថានឹងសងវិញ សឹមអោយខ្ចី ។
៤) មិនត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលមិនអោយ ។ បើមានអ្នកមកខ្ចីទ្រព្យនោះ មិនគួរទុកចិត្តថាសងវិញទេ មិនត្រូវ អោយខ្ចីទេ ។ បើអោយខ្ចីត្រូវគិតថា របស់នោះទុកដូចជាបោះចោលទៅក្នុងទឹកទន្លេ ។
៥) ត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលអោយក្តី មិនអោយក្តី ។ ត្រូវតែអោយដោយសង្ឃឹមថាសងវិញ ឬមិនសងវិញ ដូច ជាបងប្អូនដែលយើងត្រូវតែជួយដោះទុក្ខធុរៈ មួយទៀតបានដល់ការដាក់ទានដល់ស្មូមយាចក រួមទាំងការធ្វើបុណ្យ ទាន ដែលត្រូវធ្វើជា ប្រពៃណី របស់យើង ។
៦) ត្រូវអង្គុយដោយស្រួលបួល ។ ត្រូវអង្គុយដឹងខ្ពស់ដឹងទាប, អង្គុយប្រយ័ត្នប្រយែង មិនច្រងេងច្រងាង យះដៃយះជើង... ។
៧) ត្រូវបរិភោគដោយស្រួលបួល ។ ត្រូវមានសុជីវធម៌ក្នុងការបរិភោគអាហារ គឺបរិភោគអោយដឹងមុនក្រោយ បរិភោគជាមួយ អ្នកណា ពេលណាគួរបរិភោគ...។
៨) ត្រូវដេកដោយស្រួលបួល ។ គឺការរៀបចំដំណេកអោយបានសមរម្យស្រួលបួលរួមទាំងការត្រៀមវត្ថុចាំបាច់ ខ្លះពេលចូលដេកកុំឲ្យពិបាកងើបដើរឆ្ងាយទៅយក ។ ទំនៀមខ្មែរពីដើម មុនដេកភរិយាត្រូវមូរបារី អប់ទឹកផ្តិលដាក់ ចុងជើង ។ ក្នុងរឿងសិរី ៣ ប្រការ របស់ធម្មបាលមាណព ដែលដោះប្រស្នាជាមួយកបិលមហាព្រហ្ម បាន អធិប្បាយថាៈ ពេលព្រឹកសិរីនៅមុខ ដូច្នេះត្រូវលុបមុខ, ពេលថ្ងៃសិរីនៅទ្រូង ត្រូវលាបស្រឡាបដើមទ្រូង, ពេលល្ងាចសិរីនៅជើង ត្រូវលាង ជើងមុនពេលចូលដេក ។ ម្យ៉ាងទៀតៈ
= មិនត្រូវកន្លងជើងប្តី ឬខ្លួនប្តី ព្រោះខ្មែរប្រកាន់ថា ប្រុសៗមានគ្រូបាធ្យាយកំណើតកាន់ ឬបើប្តីជាអ្នករៀន មន្តអាគម ក៏នឹងសាបអស់។
= ត្រូវដេកនៅខាងឆ្វេងស្វាមី ឯក្បាលដំណេក គួរដាក់នៅទិសខាងត្បូង ព្រោះ « ត្បូង » ប្រែថាក្បាល ។
= គួរមើលឲ្យបានច្បាស់ពេលដេក មិនត្រូវបែរជើងទៅរកស្វាមី មាតាបិតា ឬព្រះពុទ្ធរូបទេ ព្រោះដូចជាយើង យកជើង ទៅធាក់លោកអញ្ចឹង ។
= ត្រូវដេកប្រយ័ត្នប្រយែង ក្រែងលេចកេរ្តិ៍ខ្មាស់ ឬពេលងើបពីដេករបូតសំពត់ជាដើម ។ ខ្មែរមានទំនៀមថា « ប្រពន្ធត្រូវ ដេកក្រោយប្តី និងភ្ញាក់មុនប្តី » ព្រោះលោកយល់ថា ប្តីធ្វើការនឿយហត់ពីថ្ងៃ ហើយឯប្រពន្ធនៅផ្ទះ ដូច្នេះត្រូវមើលខុសត្រូវ រៀបចំទុកដាក់ចានក្បានឲ្យហើយ, មើលទ្វារបង្អួចក្រែងបិទមិនជិត, មើលភ្លើងក្រែងរាល ឆេះ ។ល។ លុះភ្ញាក់ត្រូវភ្ញាក់មុន ព្រោះម្យ៉ាង ដើម្បីកុំឲ្យឃើញសភាពមិនរៀបរយរបស់សំពត់ខោអាវពេលដេក និងរៀបចំអាហារពេលព្រឹកសំរាប់ស្វាមីផង ព្រមទាំងបោសច្រាសផ្ទះសំបែងឲ្យបានស្អាតបាតស្រេចបាច់ ហើយ ម្យ៉ាងទៀត ក៏មិនគប្បីដេកកណ្តាលវាលដែរ ត្រូវមានអ្វីបិទបាំង ឬជាទីកំបាំងភ្នែកអ្នកផង ។
៩) ត្រូវបូជាភ្លើង ឬបំរើភ្លើង ។ ក្នុងទីនេះបានដល់ស្វាមីដែលភរិយាត្រូវគោរពបំរើ ប្រណិប័តន៌ ថ្នាក់ថ្នមរួមទាំងការ បំពេញសេចក្តីត្រូវការខាងភេទផងដែរ ។ ភ្លើងនេះបើយើងបូជា ឬបំ់រើមិនល្អ វានឹងអាចរលាក ឬឆេះដល់នាងជា ភរិយាពិតប្រាកដ ។
១០) ត្រូវថ្វាយបង្គំទេវតាក្នុងផ្ទះ។ ទេវតាក្នុងផ្ទះនេះ បានដល់មាតាបិតារបស់ខ្លួនក្តី របស់ស្វាមីក្តី ដែលយើងនៅជាមួយ, និងមួយទៀត បានដល់គ្រឿងសក្ការបូជាក្នុងផ្ទះដែលយើងជឿគោរពបូជា ។ ការបំរើមាតាបិតា ការគោរព ប្រណិប័តន៍លោក ថ្វាយបង្គំលោក រមែងបាននូវអានិសង្សនិងសេចក្តីសុខជាពន់ប្រមាណ ព្រោះព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធលោកបានមានពុទ្ធដីកាថាៈ មាតាបិតាជាព្រះព្រហ្មរបស់កូនផង ជាទេវតាដើមផង ជាគ្រូផង និងជាអហុនេយ្យបុគ្គល របស់កូនផង កូនណាគោរពបូជា បុណ្យរមែងកើតដល់កូនប្រុសស្រីនោះមិនដាច់ ។
ក្រៅពីឱវាទទាំង ១០ នេះ នៅមានឱវាទផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ដែលសុទ្ធសឹងជាពាក្យទូន្មានចំពោះស្ត្រីដែលនឹង ត្រូវមានស្វាមី ។ ជាពិសេស នៅក្នុងរឿងវិធូរបណ្ឌិតជាតក នៅពេលដែលនាងវិមលា ដែលជាមហេសីស្តេចនាគ ផ្តាំ ដល់បុត្រី គឺនាងឥរន្ទវតី មុននឹងធ្វើដំណើរទៅជាមួយស្វាមីគឺបុណ្ណកយក្ស ។ អ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតយើងបានរៀបរៀង តែងពាក្យកាព្យឡើង ឈ្មោះថា « ច្បាប់ស្រី » មានលំនាំជាបទភុជង្គលីលា ដែលខ្មែរយើងនិយមអោយកូនស្រី ទន្ទេញណាស់ ។
ដំណើររួមរស់នៃស្វាមីភរិយា មិនមែនសំរាប់តែសេចក្តីសុខស្រួល ទាំងផ្លួវកាយទាំងផ្លូវចិត្តនៅក្នុងផ្ទះមួយជាមួយ គ្នាប៉ុណ្ណោះទេ ។ គូស្វាមីភរិយា ត្រូវចេះឆ្លៀតទាញយកប្រយោជន៍អំពីភាពស្និទ្ធស្នាលនៃការរួមរស់ជាមួយគ្នានេះ ជួយ ណែនាំ រំលឹកដាស់តឿនគ្នាឲ្យបណ្តុះចិត្តគំនិតមានជំនឿក្នុងព្រះសាសនា, ឲ្យចេះប្រយ័ត្ន មិនបណ្តោយឲ្យ ធ្លាក់លង់ទៅក្នុងអបាយមុខណាមួយ មាន ស្រី ស្រា ល្បែងភ្នាល់ ការសេពគប់រកមនុស្សអាក្រក់ជាមិត្ត ជាដើមដែល ជាហេតុ នាំឲ្យវិនាសទាំងទ្រព្យ ទាំងខ្លួនប្រាណ ។
មានស្វាមីភរិយាចំណាស់មួយគូ ដែលជាប់ឈ្មោះថាជាស្វាមីភរិយាឧត្តមបានទៅថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធ ហើយទូលសួរ ថាៈ បពិត្រពះអង្គដ៏ចំរើន យើងខ្ញុំព្រះករុណាបានគ្នាជាប្តីប្រពន្ធ ក្រោយពេលដែលបានស្គាល់គ្នាតាំងពីនៅក្មេងៗ ដូច គ្នា ហើយយើងខ្ញុំស្គាល់តែសេចក្តីសុខពុំដែលមានរឿងហេតុមោះហ្មងអ្វីនឹងគ្នាម្តងណាទេ។ សូមព្រះអង្គមេត្តា ពន្យល់ប្រាប់យើងខ្ញុំផង ថាតើយើងខ្ញុំត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីអាចនឹងបានជួបគ្នាទៀតនៅជាតិក្រោយ ។
ព្រះពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់តបប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតថាៈ បើអ្នកទាំងពីរមានជំនឿសាសនាដូចគ្នាបេះបិទ (សមសទ្ធា), បើអ្នកទាំងពីរទទួលយកសេចក្តីទូន្មានព្រះសាសនាតាមរបៀបដូចគ្នាបេះបិទ (សមសីលា), បើអ្នកទាំងពីរសាង កុសលទានដូចគ្នា (សមចាគា), បើអ្នកទាំងពីរមានការសិក្សាអប់រំ និងវៃឆ្លាតប្រហាក់ប្រហែលគ្នា (សមបញ្ញា)... ទៅជាតិក្រោយទៀត អ្នកទាំងពីរនឹងបានប្រកបដោយចិត្តដូចគ្នាទៀត ពោលគឺ នឹងអាចជួបគ្នាគ្រប់ៗជាតិជាមិន ខាន។
ដកស្រង់រៀបរៀងនិងនិពន្ធដោយលោក
ឱម ខែម
(១) ឱវាទ ១០ យ៉ាងរបស់ធនញ្ជ័យសេដ្ឋី ដែលផ្តាំចំពោះនាងវិសាខា នៅពេលដែលធ្វើដំណើរទៅនៅខាងស្វាមីនាង, ជាឱវាទ ទាក់ទងទៅនឹងចរិយារបស់ភរិយា, សូមនាំមកចុះជាគតិជូនព្រោះជារបស់មានសារៈសំខាន់ ហើយក៏ជាទីនិយមបំផុតនៃវប្បធម៌ និងអរិយធម៌ខ្មែរ។ សូចចុចទីនេះដើម្បីអានអត្ថបទផ្សេងទៀត
Read More
អ្នកមានទ្រព្យច្រើន តែជួនកាលអ្នកមិនមានសេចក្តីសុខ ដេកលក់ស្រួលស្មើនឹងជីវិតគូស្វាមីភរិយាខ្លះដែលក្រ ទ្រព្យសម្បត្តិតែចេះ ស្រលាញ់គ្នាល្អូកល្អឺន រស់នៅជាមួយគ្នាក្នុងសុខដុមភាពឡើយ។ ដូច្នេះ សេចក្តីសុខខាង ផ្លូវចិត្តទើបជាសេចក្តីសុខដែលសំរាប់បន្ថែម ទៅលើសេចក្តីសុខខាងផ្លូវកាយ ដើម្បីឲ្យសុភមង្គលខាងជីវិតគូស្វាមី ភរិយាមានតុល្យភាព។
អត្ថបទតទៅនេះ គឺជាកម្រងទស្សនៈពុទ្ធសាសនា ដែលបានដកស្រង់យកអន្លើខ្លះពីគម្ពីរទីឃនិកាយ សុត្តន្តបិដក អន្លើខ្លះទៀតពីសៀវភៅ «ជីវិតអពាហ៌ពិពាហ៌» របស់លោកធម្មបណ្ឌិត ហេង មណីចិន្តា និងពីច្បាប់ផ្សេងៗ មក រៀបរៀង និងពន្យល់សេចក្តីទុកជាគតិ ណើរលើវិថីជីវិតដែលសែនលំបាក។ តម្លៃសីលធម៌ចំពោះស្វាមីភរិយា មានអ្វីខ្លះដែលគួរសិក្សា និងអនុវត្ត?
I. នាទី និងសីលធម៌ស្វាមី ចំពោះភរិយា
ភរិយា, តាមអត្ថន័យ, គឺស្ត្រីដែលស្វាមីត្រូវចិញ្ចឹម, ត្រូវអនុគ្រោះ។ ការអនុគ្រោះរបស់ស្វាមីចំពោះភរិយា លោក បានចែកធម្មៈ ៥ប្រការ សំរាប់អនុវត្តគឺៈ
១. ស្រលាញ់ភរិយាដ៏ស្មោះ ដោយប្រើសំដីទន់ភ្លន់ផ្អែមល្ហែមទៅកាន់ភរិយា, មិនប្រើពាក្យសំដីគ្រោតគ្រាតទៅកាន់ភរិយា។
២. មិនបៀតបៀន, មិនមើលងាយមើលថោកភរិយា ។
៣. មិនប្រព្រឹត្តកន្លងចិត្តភរិយា (មិនក្បត់ភរិយា) ។
៤. ប្រគល់កិច្ចការសព្វយ៉ាងនៅក្នុងផ្ទះ អោយទៅភរិយាកាន់កាប់។
៥. ផ្គត់ផ្គង់សំលៀកបំពាក់ គ្រឿងអលង្ការសមគួរដល់ភរិយា។
ស្វាមីក៏ត្រូវយល់ដឹង និងជួយរំលែកសេចក្តីទុក្ខសំបាករបស់ភរិយា ក្នុងឋានៈជាស្រី និងជាភេទទន់ខ្សោយ គឺៈ ទុក្ខខាងផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត នៅពេលមានគភ៌ មិនអាចប្រើឥរិយាបទទាំង៤ (ដេក ដើរ ឈរ អង្គុយ) និងប្រកបកិច្ច ការបានស្រួល, ទុក្ខនៅពេល ឆ្លងទន្លេប្រសូតបុត្រ...។
II. នាទី និងសីលធម៌ភរិយា ចំពោះស្វាមី
.ក) ក្នុងឋានៈជាភរិយា
គប្បីយល់ដឹងសីលធម៌ ៥ ប្រការ សំរាប់អនុវត្តចំពោះស្វាមីខ្លួន គឺៈ
១. ចាត់ចែងការងារក្នុងផ្ទះ មានបាយទឹកជាដើមដោយផ្ចិតផ្ចង់, មើលរៀបចំឥវ៉ាន់ ទ្រព្យសម្បត្តិ រៀបចំផ្ទះ សំបែង ឲ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់រៀបរយ ស្អាតបាត មានអនាម័យ ដូចសុភាសិតថា «ដំណេកដេកជាខ្នាត អោយ សំអាតសំអាងជា ទើបទេវតារក្សា ចំរើនសុខស្រីសួស្តី» ។
២. សង្គ្រោះញាតិខាងស្វាមី និងញាតិខាងខ្លួន ឲ្យបានស្មើមុខគ្នា រួមទាំងបដិសណ្ឋារកិច្ចចំពោះបុគ្គល ដែលស្វាមីរាប់អាន ពេលដែលជននោះមកដល់ផ្ទះ។
៣. ថែទាំទុកដាក់ទ្រព្យសម្បត្តិដែលស្វាមីរកបានមក, របស់បាត់ត្រូវតាមរក, របស់ចាស់ត្រូវជួសជុល ប្រើ, និងត្រូវចេះប្រមាណ ក្នុងការប្រើទ្រព្យសម្បត្តិ ។
ត្រង់នាទី ទី៣ នេះ នារីជាភរិយាត្រូវចងចាំពាក្យបុរាណថាៈ
« ប្តីជាអ្នករក ទ្រព្យធនបានមក ប្រពន្ធទុកដាក់ចាស់ទុំបូរាណ បានពោលបញ្ជាក់ អោយនាងអោយអ្នក ចងចាំគ្រប់ប្រាណ ។ សំណាបយោងដី រីឯស្រីៗ យោងប្រុសសាមាន្យ (សាមញ្ញ) ទោះមារយាទខ្សោយ ក៏ដោយបើបាន ស្រីមានសន្តាន ខ្ជាប់ខ្ជួនមួនមាំ ។ តែងបានចំរើន ទ្រព្យាកើតកើន ព្រោះស្រីថែទាំ ចាត់ចែងទុកដាក់ ចេះលាក់សន្សំ សង្វាតខិតខំ រក្សាឲ្យគង់ » ។ « ខ្លែងហើរដ្បិតខ្យល់ នាយថ្កើងដ្បិតពល រក្សាឲ្យសុខ ទ្រព្យគង់ដ្បិតស្រី ចេះសំចៃទុក ផ្ទះធំស្រណុក ដ្បិតភរិយាជា » ។
៤. មិនប្រព្រឹត្តកន្លងចិត្តស្វាមី ( មិនក្បត់ចិត្តស្វាមី ) ។
៥. ឈ្លាសវៃ ប៉ិនប្រសប់ និងប្រឹងប្រែងជានិច្ចក្នុងកិច្ចការគ្រប់យ៉ាង ព្រោះខ្លួនមាននាទីជា « មេផ្ទះ, មេកិច្ចការជាធំក្នុងគ្រួសារ» ។
.ខ) របៀបរស់នៅរបស់ស្ត្រី (១)
នារីពេលមានស្វាមីគប្បីចងចាំគឺៈ
១) ភ្លើងក្នុងកុំនាំចេញក្រៅ,
២) ភ្លើងក្រៅកុំនាំចូលក្នុង,
៣) ត្រូវអោយបុគ្គលដែលអោយ,
៤) មិនត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលមិនអោយ,
៥) ត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលអោយក្តីមិនអោយក្តី,
៦) ត្រូវអង្គុយដោយស្រួលបួល,
៧) ត្រូវបរិភោគដោយស្រួលបួល,
៨) ត្រូវដេកដោយស្រួលបួល,
៩) ត្រូវបូជាភ្លើង ឬបំរើភ្លើង,
១០) ត្រូវថ្វាយបង្គំទេវតាក្នុងផ្ទះ ។
សេចក្តីពន្យល់ៈ
១) ភ្លើងក្នុងកុំនាំចេញក្រៅ ។ មានន័យថា រឿងរ៉ាវណាដែលសៅហ្មងក្តៅក្រហាយ មិនល្អ អាក្រក់ ដែលជារឿង ផ្ទៃក្នុងរបស់ក្រុមគ្រួសារខ្លួន, មាតាបិតាខ្លួន មិនត្រូវនាំចេញទៅផ្សាយ ដើរប្រាប់គេប្រាប់ឯង ដោយហោចទៅសូម្បី តែសាច់ញាតិខ្លួនឡើយ។.ខ) របៀបរស់នៅរបស់ស្ត្រី (១)
នារីពេលមានស្វាមីគប្បីចងចាំគឺៈ
១) ភ្លើងក្នុងកុំនាំចេញក្រៅ,
២) ភ្លើងក្រៅកុំនាំចូលក្នុង,
៣) ត្រូវអោយបុគ្គលដែលអោយ,
៤) មិនត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលមិនអោយ,
៥) ត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលអោយក្តីមិនអោយក្តី,
៦) ត្រូវអង្គុយដោយស្រួលបួល,
៧) ត្រូវបរិភោគដោយស្រួលបួល,
៨) ត្រូវដេកដោយស្រួលបួល,
៩) ត្រូវបូជាភ្លើង ឬបំរើភ្លើង,
១០) ត្រូវថ្វាយបង្គំទេវតាក្នុងផ្ទះ ។
សេចក្តីពន្យល់ៈ
២) ភ្លើងក្រៅកុំនាំចូលក្នុង ។ មានន័យថា រឿងណាដែលមិនល្អ មិនមានប្រយោជន៌ ជារឿងក្តៅក្រហាយ ហើយ មិនទាក់ទងនឹងសាច់រឿងរបស់ខ្លួនទេ មិនគប្បីនាំចូលមកក្នុងផ្ទះ អោយក្រុមគ្រួសារបានទទួលការក្តៅក្រហាយផង ដែរនោះទេ។ ទោះជារឿង ក្តៅក្រហាយនោះទាក់ទងទៅនឹងកេរ្តិ៎ឈ្មោះ និងផលប្រយោជន៍របស់គ្រួសារ ឬស្វាមី ខ្លួនក្តី ក៏ត្រូវរកឱកាសនិយាយដែរដើម្បីកុំឲ្យក្តៅទាំងរឿងក្តៅទាំងមនុស្សទៀត ។ មានភរិយាខ្លះ ឃើញស្វាមីមកពី ធើ្វ ការហត់នឿយ ឬមានរឿងមុខមិនស្រួលមកដល់ផ្ទះមិនទាន់ទាំងដាក់គូថអង្គុយផង ក៏ស្រាប់តែនាំយករឿង អាក្រក់រឿងក្តៅក្រហាយទៅពិតទូលបញ្ឆេះ ធ្វើឲ្យស្វាមីដែលកំពុងស្រួលៗ នោះ ក្តៅក្រហាយឆេះភ្លាមមួយរំពេច ។ ប្រការនេះនាងជាភរិយាគួរយល់ដឹង ។
៣) ត្រូវអោយបុគ្គលដែលអោយ ។ មានអ្នកមកខ្ចីទ្រព្យបើជឿទុកចិត្តថានឹងសងវិញ សឹមអោយខ្ចី ។
៤) មិនត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលមិនអោយ ។ បើមានអ្នកមកខ្ចីទ្រព្យនោះ មិនគួរទុកចិត្តថាសងវិញទេ មិនត្រូវ អោយខ្ចីទេ ។ បើអោយខ្ចីត្រូវគិតថា របស់នោះទុកដូចជាបោះចោលទៅក្នុងទឹកទន្លេ ។
៥) ត្រូវអោយដល់បុគ្គលដែលអោយក្តី មិនអោយក្តី ។ ត្រូវតែអោយដោយសង្ឃឹមថាសងវិញ ឬមិនសងវិញ ដូច ជាបងប្អូនដែលយើងត្រូវតែជួយដោះទុក្ខធុរៈ មួយទៀតបានដល់ការដាក់ទានដល់ស្មូមយាចក រួមទាំងការធ្វើបុណ្យ ទាន ដែលត្រូវធ្វើជា ប្រពៃណី របស់យើង ។
៦) ត្រូវអង្គុយដោយស្រួលបួល ។ ត្រូវអង្គុយដឹងខ្ពស់ដឹងទាប, អង្គុយប្រយ័ត្នប្រយែង មិនច្រងេងច្រងាង យះដៃយះជើង... ។
៧) ត្រូវបរិភោគដោយស្រួលបួល ។ ត្រូវមានសុជីវធម៌ក្នុងការបរិភោគអាហារ គឺបរិភោគអោយដឹងមុនក្រោយ បរិភោគជាមួយ អ្នកណា ពេលណាគួរបរិភោគ...។
៨) ត្រូវដេកដោយស្រួលបួល ។ គឺការរៀបចំដំណេកអោយបានសមរម្យស្រួលបួលរួមទាំងការត្រៀមវត្ថុចាំបាច់ ខ្លះពេលចូលដេកកុំឲ្យពិបាកងើបដើរឆ្ងាយទៅយក ។ ទំនៀមខ្មែរពីដើម មុនដេកភរិយាត្រូវមូរបារី អប់ទឹកផ្តិលដាក់ ចុងជើង ។ ក្នុងរឿងសិរី ៣ ប្រការ របស់ធម្មបាលមាណព ដែលដោះប្រស្នាជាមួយកបិលមហាព្រហ្ម បាន អធិប្បាយថាៈ ពេលព្រឹកសិរីនៅមុខ ដូច្នេះត្រូវលុបមុខ, ពេលថ្ងៃសិរីនៅទ្រូង ត្រូវលាបស្រឡាបដើមទ្រូង, ពេលល្ងាចសិរីនៅជើង ត្រូវលាង ជើងមុនពេលចូលដេក ។ ម្យ៉ាងទៀតៈ
= មិនត្រូវកន្លងជើងប្តី ឬខ្លួនប្តី ព្រោះខ្មែរប្រកាន់ថា ប្រុសៗមានគ្រូបាធ្យាយកំណើតកាន់ ឬបើប្តីជាអ្នករៀន មន្តអាគម ក៏នឹងសាបអស់។
= ត្រូវដេកនៅខាងឆ្វេងស្វាមី ឯក្បាលដំណេក គួរដាក់នៅទិសខាងត្បូង ព្រោះ « ត្បូង » ប្រែថាក្បាល ។
= គួរមើលឲ្យបានច្បាស់ពេលដេក មិនត្រូវបែរជើងទៅរកស្វាមី មាតាបិតា ឬព្រះពុទ្ធរូបទេ ព្រោះដូចជាយើង យកជើង ទៅធាក់លោកអញ្ចឹង ។
= ត្រូវដេកប្រយ័ត្នប្រយែង ក្រែងលេចកេរ្តិ៍ខ្មាស់ ឬពេលងើបពីដេករបូតសំពត់ជាដើម ។ ខ្មែរមានទំនៀមថា « ប្រពន្ធត្រូវ ដេកក្រោយប្តី និងភ្ញាក់មុនប្តី » ព្រោះលោកយល់ថា ប្តីធ្វើការនឿយហត់ពីថ្ងៃ ហើយឯប្រពន្ធនៅផ្ទះ ដូច្នេះត្រូវមើលខុសត្រូវ រៀបចំទុកដាក់ចានក្បានឲ្យហើយ, មើលទ្វារបង្អួចក្រែងបិទមិនជិត, មើលភ្លើងក្រែងរាល ឆេះ ។ល។ លុះភ្ញាក់ត្រូវភ្ញាក់មុន ព្រោះម្យ៉ាង ដើម្បីកុំឲ្យឃើញសភាពមិនរៀបរយរបស់សំពត់ខោអាវពេលដេក និងរៀបចំអាហារពេលព្រឹកសំរាប់ស្វាមីផង ព្រមទាំងបោសច្រាសផ្ទះសំបែងឲ្យបានស្អាតបាតស្រេចបាច់ ហើយ ម្យ៉ាងទៀត ក៏មិនគប្បីដេកកណ្តាលវាលដែរ ត្រូវមានអ្វីបិទបាំង ឬជាទីកំបាំងភ្នែកអ្នកផង ។
៩) ត្រូវបូជាភ្លើង ឬបំរើភ្លើង ។ ក្នុងទីនេះបានដល់ស្វាមីដែលភរិយាត្រូវគោរពបំរើ ប្រណិប័តន៌ ថ្នាក់ថ្នមរួមទាំងការ បំពេញសេចក្តីត្រូវការខាងភេទផងដែរ ។ ភ្លើងនេះបើយើងបូជា ឬបំ់រើមិនល្អ វានឹងអាចរលាក ឬឆេះដល់នាងជា ភរិយាពិតប្រាកដ ។
១០) ត្រូវថ្វាយបង្គំទេវតាក្នុងផ្ទះ។ ទេវតាក្នុងផ្ទះនេះ បានដល់មាតាបិតារបស់ខ្លួនក្តី របស់ស្វាមីក្តី ដែលយើងនៅជាមួយ, និងមួយទៀត បានដល់គ្រឿងសក្ការបូជាក្នុងផ្ទះដែលយើងជឿគោរពបូជា ។ ការបំរើមាតាបិតា ការគោរព ប្រណិប័តន៍លោក ថ្វាយបង្គំលោក រមែងបាននូវអានិសង្សនិងសេចក្តីសុខជាពន់ប្រមាណ ព្រោះព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធលោកបានមានពុទ្ធដីកាថាៈ មាតាបិតាជាព្រះព្រហ្មរបស់កូនផង ជាទេវតាដើមផង ជាគ្រូផង និងជាអហុនេយ្យបុគ្គល របស់កូនផង កូនណាគោរពបូជា បុណ្យរមែងកើតដល់កូនប្រុសស្រីនោះមិនដាច់ ។
ក្រៅពីឱវាទទាំង ១០ នេះ នៅមានឱវាទផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ដែលសុទ្ធសឹងជាពាក្យទូន្មានចំពោះស្ត្រីដែលនឹង ត្រូវមានស្វាមី ។ ជាពិសេស នៅក្នុងរឿងវិធូរបណ្ឌិតជាតក នៅពេលដែលនាងវិមលា ដែលជាមហេសីស្តេចនាគ ផ្តាំ ដល់បុត្រី គឺនាងឥរន្ទវតី មុននឹងធ្វើដំណើរទៅជាមួយស្វាមីគឺបុណ្ណកយក្ស ។ អ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតយើងបានរៀបរៀង តែងពាក្យកាព្យឡើង ឈ្មោះថា « ច្បាប់ស្រី » មានលំនាំជាបទភុជង្គលីលា ដែលខ្មែរយើងនិយមអោយកូនស្រី ទន្ទេញណាស់ ។
ដំណើររួមរស់នៃស្វាមីភរិយា មិនមែនសំរាប់តែសេចក្តីសុខស្រួល ទាំងផ្លួវកាយទាំងផ្លូវចិត្តនៅក្នុងផ្ទះមួយជាមួយ គ្នាប៉ុណ្ណោះទេ ។ គូស្វាមីភរិយា ត្រូវចេះឆ្លៀតទាញយកប្រយោជន៍អំពីភាពស្និទ្ធស្នាលនៃការរួមរស់ជាមួយគ្នានេះ ជួយ ណែនាំ រំលឹកដាស់តឿនគ្នាឲ្យបណ្តុះចិត្តគំនិតមានជំនឿក្នុងព្រះសាសនា, ឲ្យចេះប្រយ័ត្ន មិនបណ្តោយឲ្យ ធ្លាក់លង់ទៅក្នុងអបាយមុខណាមួយ មាន ស្រី ស្រា ល្បែងភ្នាល់ ការសេពគប់រកមនុស្សអាក្រក់ជាមិត្ត ជាដើមដែល ជាហេតុ នាំឲ្យវិនាសទាំងទ្រព្យ ទាំងខ្លួនប្រាណ ។
មានស្វាមីភរិយាចំណាស់មួយគូ ដែលជាប់ឈ្មោះថាជាស្វាមីភរិយាឧត្តមបានទៅថ្វាយបង្គំព្រះពុទ្ធ ហើយទូលសួរ ថាៈ បពិត្រពះអង្គដ៏ចំរើន យើងខ្ញុំព្រះករុណាបានគ្នាជាប្តីប្រពន្ធ ក្រោយពេលដែលបានស្គាល់គ្នាតាំងពីនៅក្មេងៗ ដូច គ្នា ហើយយើងខ្ញុំស្គាល់តែសេចក្តីសុខពុំដែលមានរឿងហេតុមោះហ្មងអ្វីនឹងគ្នាម្តងណាទេ។ សូមព្រះអង្គមេត្តា ពន្យល់ប្រាប់យើងខ្ញុំផង ថាតើយើងខ្ញុំត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីអាចនឹងបានជួបគ្នាទៀតនៅជាតិក្រោយ ។
ព្រះពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់តបប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតថាៈ បើអ្នកទាំងពីរមានជំនឿសាសនាដូចគ្នាបេះបិទ (សមសទ្ធា), បើអ្នកទាំងពីរទទួលយកសេចក្តីទូន្មានព្រះសាសនាតាមរបៀបដូចគ្នាបេះបិទ (សមសីលា), បើអ្នកទាំងពីរសាង កុសលទានដូចគ្នា (សមចាគា), បើអ្នកទាំងពីរមានការសិក្សាអប់រំ និងវៃឆ្លាតប្រហាក់ប្រហែលគ្នា (សមបញ្ញា)... ទៅជាតិក្រោយទៀត អ្នកទាំងពីរនឹងបានប្រកបដោយចិត្តដូចគ្នាទៀត ពោលគឺ នឹងអាចជួបគ្នាគ្រប់ៗជាតិជាមិន ខាន។
ដកស្រង់រៀបរៀងនិងនិពន្ធដោយលោក
ឱម ខែម
